Mooie column van Pieter Barnhoorn, Mens, durf te leven (zonder diagnose)! * Doet me denken aan die van Esther van Fenema met de titel 'Geluk is geen product, maar een bijwerking van zingeving' .** Ik schreef daar een commentaar bij, 'Zingeven is een werkwoord', waarin ik vaststelde dat de opinie die zij formuleerde 'het toenemende onbehagen vraagt om bezinning maar vooral om zingeving,' mij uit het hart gegrepen is, maar dat zij niet met een antwoord komt. Ook in zijn column constateert Pieter Barnhoorn dat een groot deel van onze ogenschijnlijke lichamelijke en geestelijke klachten voortkomen uit een gebrek aan zingeving. Hij schrijft 'zingevingsvragen zijn spirituele vragen. Wie die vragen uit de weg gaat, krijgt vanzelf biologische of psychologische klachten.'
Akkoord, zingeving hoort bij het spirituele gebied. Maar daarmee is het probleem nog niet opgelost, want wat is spiritualiteit? Zingevingsvragen benoemen als spirituele vragen is een synoniem voorstellen zonder uitleg van de inhoud. De term spiritualiteit is de laatste decennia een van de meest gebruikte containerbegrippen geworden, die allerhande stromingen omvat die grotendeels beloven dat als je hun perspectief, technieken of middelen gebruikt je zeker gelukkig, gezond en succesvol zult worden. De verzamelnaam daarvoor is New Age. Door die devaluatie zijn ook authentieke stromingen zoals religies, levensbeschouwingen en andere bronnen van zingeving verdacht geworden. Wat overigens weinigen weerhoudt om zich zonder veel overweging over te geven aan die zoete beloften.
Niet gek omdat de druk om zin te geven (ja, werkwoord) tegenwoordig erg groot is. Enerzijds is de oude verzuiling in 'bubbels van gelijkgestuurden' voorbij, maar nu zijn via internet en sociale media een multiversiteit van 'bubbels van gelijkgestemden' ontstaan. Het is er echt niet makkelijker op geworden. Inmiddels heeft opvoeding of milieu als een redelijke stabiele basis voor zingeving (lees, daar hoefde je dan verder niet zoveel meer over na te denken) zijn tijd gehad en is er een overvloed aan zingevingsmogelijkheden, tenminste zo word ons door de sterk gecommercialiseerde zingevings- of, beter gezegd, groeimarkt voorgespiegeld.
Het aanbod belooft resultaat (want waarom zou je er anders aan beginnen?), snelheid (korte termijn resultaat) en doorgaans met weinig inspanning. De drie eenheid van het liberale kapitalisme en haar marketing. In mijn ervaring en kennis van het spirituele pad is dat het resultaat wel benoemd wordt (bijvoorbeeld de wereld kunnen ervaren vrij van reactiviteit en conceptualisering) maar duidelijk is dat het veel aandacht, discipline (studie en beoefening) en tijd kost. Dus lange termijn investering.
Zingeven vraagt dus commitment aan het gaan van een weg van verdieping zonder garanties op enig resultaat. Kom daar nog maar eens om in een cultuur die aan elkaar hangt van snelle oplossingen, korte termijn resultaten en zo min mogelijk lijden. Dit laatste is wellicht het belangrijkste onderwerp van zingeving - waarom lijden wij? Als alles goed gaat en we gezond en gelukkig zijn dan denken we niet te lijden (Boeddhisten denken daar overigens heel anders over) dus besteden we daar geen tijd en aandacht aan.
Maar tegenslag is onvermijdelijk in een mensenleven, dus we kunnen er ons maar beter op voorbereiden. Hoe? Door het trainen van onze geest in aandacht, helderheid en compassie - voor onszelf en alle anderen, we zitten in hetzelfde schuitje. De Zenmeester Shunryu Suzuki (1904 - 1971) leerde ons: 'de enige manier om pijn te verdragen is om het pijn te laten doen.'
Een manier van zingeven zien we in het Boeddhistische perspectief dat ons erop wijst dat alles wat we meemaken en ervaren materiaal is om onszelf te trainen, onze geest tot rust te brengen en te zien hoe het is. Of zoals ik het voor mijzelf gebruik - wat er ook gebeurt, zie het onder ogen, omarm het en rust in wat er is.
Wat in mijn kennis de meeste authentieke spirituele tradities gemeen hebben is dat de uiteindelijke zin, na een pad van zuivering, gelegen is in het optimaal aandachtig en helder aanwezig zijn in het -hier-en-nu. Rusten in gewaarzijn.Het zin-geven voorbij. Zin is. En dat kost zomaar een leven inspanning.
Meer over zingeving zie zingevingsblogs en reactieblogs
* Mens, durf te leven (zonder diagnose)! van Pieter Barnhoorn, Volkskrant
** Geluk is geen product, maar een bijproduct van zingeving, van Esther van Fenema Volkskrant